زیورآلات در دوره اشکانیان؛ با زیورآلات جذاب اشکانیان آشنا شوید

اشکانیان به تزئینات اشیاء علاقه خاصی داشتند. آن‌ها از انواع مختلف تزئینات، آویز‌ها، حلقه‌ها و سنگ‌های قیمتی و سنجاق‌های کوچک استفاده می‌کردند. در دوره اشکانیان، کمربند‌ها و کلاه‌های تزئین شده از جواهرات رواج داشت. در هنر جواهر‌سازی، اشکانیان با تلفیق دانش ایرانی با هنر جواهر‌سازی یونان باستان، به مجموعه‌ای زیبا دست پیدا کردند. با ما در گالری آرته لایف استایل همراه باشید تا با زیورآلات این دوره از تاریخ آشنا شوید.

اشکانیان چه کسانی بودند؟

اشکانیان سلسه‌ای بودند که با بیرون راندن سلوکیان توسط پارت‌ها به وجود آمدند. این سلسله جزء گروه‌های آریایی بودند که به ایران مهاجرات کردند و ساکن شرق ایران شدند. اشکانیان مردمی جنگجو بودند که در حدود 500 سال در فلات ایران، امپراتوری مقتدری را اداره می‌کردند. این قبایل به صورت چادر نشینی در اطراف رود جیحون تا کناره‌های دریاچه آرال و دریای خزر زندگی می‌کردند. در ادامه به معرفی زیورآلات در دوره اشکانیان می‌پردازیم.

 سکه‌های دوره اشکانیان

سکه‌های نقره و برنز پادشاهان اشکانی یکی از زیورآلات در دوره اشکانیان هستند که از گران‌بها‌ترین و ارزشمند‌ترین اسناد تاریخی، فرهنگ و هنر ایرانیان به حساب می‌آید. سکه‌های اشکانیان از دو رسم الخط پهلوی اشکانی و یونانی و از جنس نقره به نام “ابول و دراخما” و دیگری نیز از جنس برنز ( کالکوی ) که کوچک‌ترین نوع آن به وزن نیم گرم اندازه یک عدس و بزرگ‌ترین آن بیشتر از 40 گرم است.

بر روی سکه‌ها القاب شاهان به صورت نیکوکار، دوستار پدر، خود مختار، شاه بزرگ ارشک، عادل، دوست‌دار برادر، پیروز، دادگر، نامدار، دادگستر، فاتح دیده می‌شود که از هر جهت این القاب و عناوین نشان‌دهنده اخلاق و منش پارتیان دلیر و آزاده است. اصول پولی دولت پارت بر نقره بوده است و آن‌ها سکه زر به کار نمی‌بردند. داد و ستد و معاملات اشکانیان به وسیله سکه‌های مسین و سیمین و مفرغی انجام می‌شد.

انواع زیورآلات دردوره اشکانیان

اشکانیان از لحاظ فرهنگ و نماد‌های دیگر تمدن، مردمی توانگر بودند و در شکوه و زیبایی زندگی می‌کردند. چرا که مردان و زنان اشکانی، لباس‌های باشکوه و زیبایی می‌پوشیدند و خود را با زیورآلات گران بها می‌آراستند.

انواع زیورآلات در دوره اشکانیان، عبارت است از:

تاج

تاج اشکانی یکی از زیورآلات در دوره اشکانیان است. در ابتدا به شکل کلاهی مخروطی بوده و بعد به شکل نیم تاجی درآمد. این نیم تاج را با نواری پهن به دور سر می‌بستند و از پشت گره می‌زدند به گونه‌ای که دو سر این نوار از پشت آویزان می‌شد. در اواخر دوره اشکانی، شاه اشکانی دو نیم تاج را با هم و ملکه یک نیم تاج یا تاج را بر سر می‌گذاشتند. با توجه به طرح‌های مختلف سکه‌های اشکانی، تاج‌ها و کلاه‌های سلطنتی پادشاهان اشکانی، به شکل‌های گوناگون بوده است. در زمان فرمانروایی مهرداد اول، پادشاهان تاج‌های ساده با تزیینات کمی به سرشان می‌گذاشتند. اما در برخی دیگر از سکه‌ها استفاده از تاج‌های گوهر نشان و با شکوه از روزگار مهرداد دوم نشان داده شده است.

گردنبند

یکی دیگر از زیورآلات در دوره اشکانیان، گردنبند بوده است. گردنبند شاهان اولیه اشکانی به شکل حلقه‌ای بوده است که دو سر آن به دو گوی کوچک ختم می‌شد. گردنبند مهرداد دوم نیز به همین شکل بوده اما به تدریج تغییر شکل می‌دهد. به گونه‌ای که بعد‌ها به شکل اژد‌هایی با بال‌های کشیده، جلوه می‌کند.

فرهاد سوم اشکانی دارای دو نوع گردنبند بوده است. یک نوع آن به شکل حلقوی و دیگری از دو رشته یا نوار تشکیل شده است که در جلوی آن حلقه‌ای جواهر نشان و مرصع است. مهرداد سوم دارای گردنبندی مرکب از حلقه‌های زنجیره‌ای است که در وسط آن با جواهری مربع شکل تزئین شده است. ارد برادر مهرداد سوم گردنبدی حلقه حلقه داشت. گردنبند‌های فرهاد چهارم متفاوت و متنوع است. انتهای برخی از گردنبند‌های فرهاد اشکانی به تصویر حیوانی اساطیری ختم می‌شد.

سینه ریز؛ زیورآلات در دوره اشکانیان

قدمت آن به 1800 سال پیش بر می‌گردد. زنجیر اصلی این گردنبند، از سه ردیف تشکیل شده است که بسیار ظریف و نازک است. جای جای زنجیر سینه ریز، زنجیر‌های کوچکی از مهره‌های فیروزه و طلای آویزان شده است که این زنجیر‌های کوچک به تعداد بسیار بالایی هستند و شکوه و زیبایی سینه ریز را دو چندان کرده‌اند. اکنون سینه ریز طلا و فیروزه اشکانی، درموزه رضا عباسی در معرض دید مردم قرار گرفته است.

انگشتر

انگشتر‌های تاریخی ایران زمین، از گذشته مظهر هنر و زیبایی و سلیقه ایرانیان بوده است. یک نوع از زیورآلات در دوره اشکانیان، که از زمان اشکانیان بر جای مانده است، انگشتری طلایی رنگ با نگینی از جنس عقیق است. بر روی نگین سرخ رنگ عقیق این انگشتر، طاووسی زیبا نقش شده است. قدمت این اثر بیش از 1900 سال است و اکنون محل نگهداری آن در موزه کیلولند آمریکا است.

یک نوع دیگر از زیورآلات این دوره، انگشتری است که متعلق به خسرو اشکانی، بیست و چهارمین پادشاه اشکانی بوده که در سال 107 میلادی بر تخت پادشاهی نشست. این انگشتر با حلقه‌ای از سنگ گران بها و نگینی تمام نقره است که تصویر چهره خود خسرو اشکانی بر روی آن حک شده است. این انگشتر ارزشمند اشکانی نوعی سند از حکومت اشکانیان است. به این دلیل که تمام پادشاهان اشکانی انگشتری داشتند که تصویر چهره‌ی آن ها بر روی آن حک شده است و فقط از آن انگشتر‌ها، انگشتر خسرو اشکانی یافت شده است که بسیار ارزشمند و پر اهمیت می‌باشد. قدمت این انگشتر اشکانی بیشتر از 1900 سال است که در موزه لندن نگهداری می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی زیورآلات در دوره اشکانیان پرداختیم. تمدن و هنر ایرانیان در دوره‌ها و سلسله‌های مختلف دیده می‌شود. اشکانیان با سنگ‌های قیمتی که در دل معادن وجود داشته، انگشتر و گردنبند و … می‌ساختند. در زیورآلات دوره اشکانیان، مهارت، ظرأفت، زیبایی و شکوه به چشم می‌خورد.

اگر به تاریخچه استفاده از زیورآلات در دوره‌های مختلف علاقه مندید پیشنهاد می‌کنیم حتما با زیورآلات در دوره هخامنشیان و زیورآلات در دوره ساسانیان نیز آشنا شوید.