استفاده از زیورآلات در دوره قاجار

استفاده از زیورآلات در کنار لباس‌ها در ایران به دوران قبل از اسلام برمی‌گردد. اما با وارد شدن اسلام به ایران تحولات زیادی در سبک لباس پوشیدن و زیورآلات مورد استفاده خانم‌ها و به خصوص آقایان پیش آمد. این تغییرات در هر کدام از دوره‌های پس از اسلام بسته به شرایط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و معیشتی، نوسان داشته است. در بین دوره‌های مختلف و بیش‌تر از همه در دوران قاجار استفاده از هنر در بین درباریان رواج پیدا کرد. درباریان برای نمایاندن جایگاه خود، لباس‌هایی به تن می‌کردند که با زیورآلات مزین شده بودند. در واقع  زیورآلات در دوره قاجار به جای آن که برای زیبایی و آراستن ظاهر استفاده کنند، بیش‌تر برای نشان دادن میزان ثروت، تمول و جایگاه اجتماعی‌شان استفاده می‌کردند. در ادامه در گالری آرته لایف استایل شما را با زیورآلات در دوره قاجار آشنا خواهیم کرد.

کاربرد زیورآلات در دوره قاجار

در  دوره قاجار درباریان علاقه زیادی به آراستن ظاهر خود و تجملات داشتند، به همین دلیل علاوه بر تزئینات فراوانی که در لباس‌های خود داشتند از زیورآلات نیز استفاده می‌کردند. زیورهایی مانند بازوبند، مدالیون، تکمه، جقه، سردوشی، ساعت و… بیش‌ترین کاربرد را برای آن‌ها داشته است. زیورآلات ساخته شده در این دوره چه از نظر طراحی و چه از نظر ساخت الهام گرفته از فرهنگ و هنر غرب بودند. در نقاشی‌ها و پیکرنگاری‌های باقی‌ماند از این دوره استفاده از زیورآلات به وفور مشاهده می‌شود. کاربرد این زیورآلات بیش‌تر به سلیقه و تشخصی فرد نقاش بستگی داشت که علاوه بر زیورآلات موجود عناصری را نیز خود او به نقاشی‌هایش اضافه کند. از آنجایی که علاقه درباریان به استفاده از زیورآلات در این دوره برای همه مشهود بود، نقاشی‌های باقی‌مانده از این دوره نیز از تاثیر این علاقه مصون نماندند.

سبک زیورآلات در دوره قاجار

علاوه بر علاقه افراطی به استفاده از زیورآلات در دوره قاجار، در ساخت آن‌ها نیز افراط به کار رفته است. طرح‌های فروان با نگین‌کاری های بیش از حد زیورآلات این دوره را به سبک ماکسیمالیست نزدیک کرده است. این سبک با شعار «بیش‌تر، بیش‌تر است» در ترکیب رنگ‌ها و طرح‌ها و تعدد آن‌ها به طرزی افراطی‌ عمل کرده است. در دوره قاجار از لباس‌هایی چندتکه با رنگ‌های قرمز، طلایی، آبی درباری و … در کنار زیورآلات فراوان استفاده می‌کردند. این استایل در بین زنان دوره قاجار نیز مشاهده می‌شود. سبک لباس‌های خانم‌ها در این دوره به لحاظ رنگ و طرح‌های به کاررفته چندان تفاوتی با آقایان نداشت. چشمان سرمه کشیده، ابروهای پیوسته و انگشتان حنا بسته از مشخصه‌های بارز خانم‌ها در این دوره بود. همچنین استفاده از زیورآلات نیز جزء جدایی‌ناپذیر ظاهر آن‌ها بود.

جواهرات ملی ایران

جواهرات ملی ایران مجموعه‌ای از جواهرات سلطنتی ایرانی است که طی صدها سال توسط پادشاهان مختلف ایران جمع‌آوری شده و اکنون در موزه جواهرات ملی ایران وابسته به بانک ملی ایران نگهداری می‌شوند. بررسی زیورآلات به جا مانده از دوره‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد که سبک سنتی زیورآلات در طول تاریخ، در دوران قاجار دستخوش تحولات فراوانی شد. تلفیق سبک‌های غربی در ساخت و استفاده از زیورآلات سبب شد تا در این دوره و پس از آن دیگر اثری از جواهرات سنتی ایرانی پیدا نکنیم. نوآوری‌های این دوره سبب شد تا سبک یکنواخت و تابع فرهنگ زیورآلات که در دوره‌ای طولانی ثابت مانده بود، ظاهری جدید به زیورآلات در دوره قاجار بدهد.

جمع بندی

استفاده از زیورآلات همیشه در بین ایرانیان طرفداران زیادی داشته است. استفاده از فلزات و سنگ‌های گران قیمت در ساخت زیورآلات سبب شده بود تا قیمت بالایی داشته باشند و مختص استفاده شاه و درباریان باشند. عوامل زیادی همچون فرهنگ، سنت، سبک زندگی و تاثیرپذیری از فرهنگ‌های دیگر در سبک و میزان استفاده از این زیورآلات تاثیرگذار بودند. علاقه فراوان شاهان قاجار به فرهنگ غرب از یک سو و تمایل به تجمل گرایی‌شان باعث شد تا زیورآلات ساخته شده در این دوره تفاوت فاحشی با زیورآلات دوره‌های قبلی داشته باشد.